طراحی پلان

طراحی پلان معماری یا همان نقشه‌های معماری یکی از مهمترین المان‌های ساختمان شما به دور از کاربری ملکتان به حساب می‌آید. طراحی پلان‌های معماری توسط مهندس معمار طراحی می‌گردد.

یک مهندس معمار خوب، در طراحی نقشه‌هایش باید در نظر داشته باشد که کمترین فضای پرت اعم از راهروها، فضاهای تقسیم و… را داشته باشد. اهمیت این موضوع از این جهت می‌باشد که شما تصور کنید یک واحد با متراژ مناسب دارید اما زمانی که در این متراژ طراحی پلان به درستی انجام نشود، فضاهای پرت شما زیاد می‌شود و طراحی شما مطلوب نمی‌شود. حال اگر واحد برای خود شما باشد به دل شما نمی‌نشیند و اگر برای فروش باشد به درستی و با قیمت مناسب به فروش نمی‌رود و در اصل اینکه متراژ مفید شما صرف راهرو و فضاهای تقسیم بشود، متراژ فضاهای اصلی شما به درستی تعبیه نمی‌شود و این یک گزینه‌ی منفی برای پلان به حساب می‌آید.

یا شما در نظر بگیرید که یک واحد با متراژ خیلی کم دارید که فکر کنید شاید پاسخگو برای طراحی منزل یا دیگر کاربری‌های شما نباشد، اما باید بدانید که اگر شما طراحی پلان مورد نظر خود را به دست یک مهندس معمار با تجربه بسپارید، او می‌تواند در فضای شما درست‌ترین و مناسب‌ترین طرح را بگنجاند.

مورد دیگری که وجود دارد زمین‌های قناص هستند. شما همیشه زمینی که دارید یا زمینی که قرار است طراحی کنید به صورت مربع یا مستطیل نمی‌باشد و گاها زمین شما دارای زاویه، تو رفتگی، بیرون‌زدگی و… است که اصطلاحا زمین شما دارای قناص می‌باشد.

حال اگر یک طراح یا مهندس معمار مبتدی روی این زمین طراحی انجام دهد، این قناص در ساخت شما به چشم می‌آید و از قیمت و ارزش واحد شما می‌کاهد.

اما شما در نظر بگیرید که شما یک زمین با شرایط بالا دارید (قناص)، که طراحی آن را به یک مهندس با تجربه و با سواد می‌سپارید، آن مهندس سعی می‌کند که با به کارگیری هوشمندانه‌ترین طرح‌ها و روش‌ها قسمت ناقص واحد شما را در فضاهای فرعی مانند اتاق‌ها، کمدها، داکت‌ها، سرویس‌ها و دیگر فضاها قرار دهد تا در فضاهای عمومی شما که بیشتر در دیدرس هستند نیفتد و از ارزش ملک شما کاسته نشود.

انواع طراحی پلان

اگر بخواهیم به طور کلی انواع طراحی پلان‌ها را دسته بندی کنیم، پلان‌ها به دو دسته‌ی طراحی به روش آزاد و طراحی به روش بسته تقسیم می‌شود.

طراحی پلان به روش بسته

زمانی که تک تک فضاهای شما از استقلال کافی برخوردار باشند یعنی پلان شما به سبک بسته طراحی شده است. حال اگر بخواهیم استقلال هر فضا را توضیح بدهیم به این صورت است که دور تا دور یک فضا با دیوار، پارتیشن و یا دیگر عناصر جداکننده، محصور شده باشد.

مثلا زمانی که قسمت پذیرایی شما با عناصر جدا کننده از فضای نشیمن شما جدا شده باشد. یا زمانی که فضای صبحانه‌خوری یا غذاخوری شما از فضای آشپزخانه به طور جدا طراحی و تعبیه شده باشد.

روش‌های طراحی که در بالا مثال زده شد، روش‌هایی هستند که در طراحی پلان بسته به کار می‌رود.

طراحی پلان به روش باز

زمانی که فضاهای شما استقلال خود را از دست می‌دهند، یعنی پلان شما به سبک آزاد طراحی شده است. از دست دادن استقلال و محرمیت فضاها به معنای ادغام شدن چند فضا با یکدیگر می‌باشد.

مثلا شما فکر کنید که سالن پذیرایی شما با فضای نشیمن شما یکی می‌باشد. یا تصور کنید که آشپزخانه‌ی شما با صبحانه‌خوری شما به صورت یکجا با هم طراحی شده است و فضاها به طور جدا جدا تعبیه نشده است.

به این نوع طراحی که دیوار بین فضاها کمتر است و چند فضا به شکل یک فضا طراحی شده است، طراحی پلان به روش و سبک باز یا آزاد می‌باشد.

در رابطه با این دو نوع طراحی پلان (طراحی پلان به صورت باز و بسته) لازم به ذکر است که طراحی پلان به روش بسته را باید حتما در فضاهایی که به اندازه‌ی کافی متراژ داشته باشید و یا به اصطلاح در ساختمان‌هایی با متراژ بالا اعمال کنید تا فضای لازم را برای دیوارکشی و ایجاد فضاهای مختلف را داشته باشید.

در رابطه با فضاهای با متراژ پایین باید بدانید که طراحی پلان به صورت بسته امکان پذیر نیست و باید به صورت باز طراحی شود که یکسری از فضاها با یکدیگر به صورت ادغام شده طراحی شود.

این مدل‌های طراحی پلان به طور مستقیم بر طراحی داخلی ساختمان نیز تأثیرگذارند و نقشه‌های هر ساختمانی اولین عامل تأثیرگذار بر طراحی داخلی آن به حساب می‌آید. ممکن است طراحی پلان یک ساختمان، سبک طراحی داخلی را به سمت سبک کلاسیک برده و یا به طور مثال طراحی پلان باز باعث شود، طراحی داخلی به سبک مدرن انجام شود.

طراحی پلان تک واحده یا چند واحده

اینکه ساختمان شما به صورت یک واحده یا چند واحده طراحی شود به یکسری از عوامل بستگی دارد. اصلی‌ترین عاملی که تعیین کننده برای یک واحده یا چند واحده بودن ساختمان شما می‌باشد متراژ ملک است. اولین مورد این است که آیا می‌توانید پارکینگ لازم را برای تک‌تک واحدها متناسب با متراژشان تعبیه کنید یا خیر.

دومین مورد این است که آیا ملک شما اگر قرار است چند واحده باشد امکان احداث رمپ در آن وجود دارد یا خیر. لازم به ذکر است که هر واحد مسکونی شما باید بالای ۶۰ متر باشد تا برای آن سند مجزا صادر شود. اگر تعداد طبقات شما بیشتر از دو طبقه باشد شما ملزم به تعبیه‌ی آسانسور هستید پس باید در نظر داشته باشید که آیا ملک شما با تعبیه‌ی آسانسور و دستگاه پله و فضای تقسیم بین آن‌ها آیا می‌توان بیشتر از دو واحد تعبیه کرد یا نه.

پس با توجه به متراژ و امکاناتی که ملزم به فراهم کردن آن‌ها هستید باید برآورد کنید که آیا ملک شما پتانسیل چند واحده بودن را دارد یا خیر.

طراحی پلان به صورت تیپ یا به صورت مستقل و مجزا

در رابطه با پلان تیپ طبقات یا پلان مستقل طبقات لازم به توضیح است که پلان مستقل طبقات به این معنی است که هر طبقه پلان جداگانه مختص به خود را داشته باشد و در هر طبقه جای فضاها متفاوت باشد.

اما پلان تیپ طبقات به این معنی است که پلان تمامی طبقات شما به صورت مشابه طراحی شود و جای تمامی فضاها در تمامی طبقات یکسان باشد.

انتخاب این دو مدل طراحی پلان تا حد زیادی در صورتی که الزامات شهرداری رعایت شود، سلیقه‌ای می‌باشد. اما اگر بخواهیم به مقایسه‌ی این دو طرح بپردازیم، ساختمان‌هایی که به صورت تیپ طراحی می‌شوند نسبت به ساختمان‌هایی که پلان طبقات آن‌ها متفاوت طراحی می‌شوند بهتر هستند، زیرا داکت‌ها و تاسیسات تمامی طبقات که قرار است تا روی بام ادامه داشته باشند به طور مستقیم و در یک جهت تا روی بام بالا می‌روند. اما در صورتی که جای سرویس‌ها و فضا در طبقات مختلف، متفاوت باشد عبور داکت‌ها و سیستم‌های تاسیساتی کمی دشوارتر می‌شود. پس در نتیجه پلان‌های تیپ از مزیت‌های بیشتری برخوردار هستند.

مراحل طراحی پلان

ابتدا باید طی یک جلسه مشاوره با کارفرما صحبت کنید، نیازها و سلیقه‌ی کارفرما را یادداشت و مدنظر داشته باشید. ابعاد دقیق زمین را طی عملیات نقشه‌برداری برداشت کنید و در مرحله‌ی بعدی اگر رمپ احداث می‌کنید، جانمایی رمپ با ابعاد دقیق طبق ضوابط، طراحی شود. جانمایی دستگاه پله و آسانسور را مشخص کنید، جانمایی ماشین‌ها متناسب با ابعاد طبق ضوابط مشخص شود.

حال که جانمایی رمپ، دستگاه پله و آسانسور و همچنین ماشین‌ها مشخص شده می‌توانید به سراغ طراحی پلان طبقات بروید. این روند تا حدودی در پلان‌ها از جمله پلان‌های اداری-تجاری، پلان‌های مسکونی و… یکسان‌ می‌باشد.

نتیجه گیری

اگر شما پلانی را که طراحی می‌کنید دقیقا مرحله به مرحله انجام دهید، اضافه کاری‌ها و دوباره کاری‌ها از کار شما حذف می‌شود و با سرعت بیشتری کار شما پیش می‌رود. همچنین رعایت کردن ضوابط از مهمترین نکاتی است که باید هنگام طراحی پلان در نظر بگیرید.

در آخر شما زمانی به نتیجه مطلوب در کار خود می‌رسید که طراحی پلان شما مورد پسند کارفرما باشد و رضایت کافی از طرح شما را داشته باشد. در این صورت شما به نتیجه مطلوب و هدف نهایی رسیده‌اید.