معرفی 4 نمونه از انواع سقف
یکی از مهمترین عضوهای هر ساختمان، سقف آن ساختمان میباشد که در این مطلب قصد داریم به معرفی انواع سقف مورد استفاده در ساختمان بپردازیم. سقف‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی‌ها، مصالح و نوع اجرای خاص خود را دارا هستند و متناسب با کاربری و نوع آن سقف به شکل‌های مختلفی در طراحی معماری استفاده می‌شوند.
ویژگی مشترک انواع سقف
یک سقف خوب و مناسب باید به قدری استحکام داشته باشد که علاوه بر تحمل وزن خود بتواند نیروهای وارده بر خود اعم از باد، زلزله و همچنین وزن خود ساختمان را متحمل شود (مقاوم و پایدار باشد).
سقف‌ها باید به لحاظ عایق رطوبتی بسیار قوی عمل کنند. همچنین سقف‌ها باید از نظر حرارتی نیز عایق باشند تا ساختمان را از نظر سرما، گرما و آتش‌سوزی در امان نگه دارند.
در کل وظیفه‌ی دیگر انواع سقف‌ها که مهمترین وظیفه‌ی آنها هم به حساب می‌آید، انتقال بارها و نیروهای وارده بر خود به سیستم باربر سازه است.
انواع سقف
- سقف یوبوت
- سقف طاق ضربی
- سقف عرشه فولادی
- سقف پیش تنیده
- سقف تیرچه بلوک
- سقف کاذب
- سقف روفیکس
- سقف کوبیاکس
- سقف وافل
- سقف تیرچه کرومیت
- سقف تیر دال
طول دهانه قابل استفاده برای انواع سقف
- سقف چوبی: دهانه‌ی قابل اجرا 2 الی 4 متر میباشد.
- سقف طاق ضربی: دهانه‌ی قابل اجرا 2 الی 4 متر میباشد.
- سقف با تیرچه پاشنه بتنی و بلوک: دهانه‌ی قابل اجرا 5 متر میباشد.
- سقف با تیرچه پاشنه فلزی (کرومیت) و بلوک: دهانه‌ی قابل اجرا 6 متر میباشد.
- سقف کامپوزیت کرومیت: دهانه‌ی قابل اجرا 7 متر میباشد.
- سقف کامپوزیت عرشه فولادی – تخت (ذوزنقه ای): دهانه‌ی قابل اجرا 8 متر میباشد.
- سقف روفیکس: دهانه‌ی قابل اجرا 10 متر میباشد.
- سقف با تیرچه های پیش تنیده و بلوک: دهانه‌ی قابل اجرا 15 متر میباشد.
- سقف با تیرچه تام و بلوک: دهانه‌ی قابل اجرا 8 متر میباشد.
- سقف وافل: دهانه‌ی قابل اجرا 15 متر میباشد.
- سقف اینتل دک: دهانه‌ی قابل اجرا 8 الی 40 متر میباشد.
- سقف دال مجوف یوبوت: دهانه‌ی قابل اجرا 12 الی 20 متر میباشد.
- سقف کوبیاکس: دهانه‌ی قابل اجرا 16 الی 20 متر میباشد.
- سقف بابل دک: دهانه‌ی قابل اجرا 16 الی 20 متر میباشد.
معرفی چند نمونه از انواع سقف
در این بخش قصد داریم تعدادی از انواع سقف را مورد بررسی اجمالی قرار دهیم تا شما با مزایا و معایب، نحوه اجرا و نکات کلی این سقف‌ها بیشتر آشنا شوید.
سقف تیرچه بلوک
یکی از پرکاربردترین انواع سقف ساختمانی در کشور ما، سقف تیرچه بلوک بتنی است که با وجود ابداع روش‌های نوین و انواع سقف‌های جدید، همچنان مورد استقبال سازندگان ساختمان در کشور ما میباشد.
اجزای سقف تیرچه بلوک
- تیرچه
تیرچه‌های مورد استفاده در سقف تیرچه بلوک از لحاظ جنس مصالح به 2 دسته بتنی و فولادی با جان باز تقسیم میشود، که به تیرچه‌های فلزی، کرومیت هم گفته میشود.
- بلوک
نقش بلوک‌ها در سقف تیرچه بلوک بتنی، قالب برای بتن‌ریزی و ایجاد فضای خالی در مقطع سقف است و هیچ نقش سازهای ندارند. با این حال بلوک‌ها باید دارای مقاومت کافی در برابر ضربه و فشار باشند تا حین عملیات حمل و نصب بر روی سقف، خرد نشوند.
- میلگرد جمع‌شدگی و حرارت
بتن سقف پس از گیرش، به دلیل خشک شدن آب داخل خود، دچار ترک خوردگی و کاهش حجم میشود که برای جلوگیری از ترک‌های زیاد، از میلگردهای جمع‌شدگی و حرارت استفاده میشود. این میلگردها به صورت دو شبکه عمود برهم بر روی سقف تیرچه بلوک بتنی اجرا می‌شوند. فاصله بین دو میلگرد جمع‌شدگی و حرارتی متوالی نباید از 25 سانتی‌متر تجاوز کند.
- دال بتنی (بتن رویه)
بتن رویه به عنوان یکی از اجزای سقف، بعد از نصب و تنظیم تیرچه‌ها و چیدمان بلوک‌ها، اجرا میشود و پس از انجام روند عمل‌آوری، به مقاومت مورد نظر می‌رسد. بتن رویه به همراه تیرچه‌ها، تشکیل یک مقطع T شکل می‌دهد که برای تحمل بارهای وارده مناسب است.
علاوه بر اجزایی که در بالا گفته شد، میلگردهای اوتکا (یا اودکا) و میلگردهای لنگر منفی (ممان منفی) هم بر روی سقف نصب می‌شوند.
مزایا و معایب انواع سقف تیرچه بلوک
- مزایا
سقف تیرچه بلوک بتنی به دلیل وجود فضای خالی در مقطع خود، به خوبی در برابر عبور حرارت و صدا عایق است. از طرف دیگر به دلیل وجود تیرچه‌های بتنی در این سیستم سقف، به آرماتور کمتری نیاز است و مصرف میلگرد نسبت به سایر انواع سقف‌ها می‌تواند کمتر باشد.
وجود بلوک در سقف تیرچه بلوک بتنی علاوه بر ایجاد فضای خالی و کاهش وزن سقف، مصرف بتن در این سیستم سقف را نیز کاهش می‌دهد که در هزینه کل ساختمان نقش بسزایی دارد. علاوه بر این، بلوک‌ها نقش قالب برای بتن‌ریزی را نیز ایفا می‌کنند که باعث میشود سقف تیرچه بلوک بتنی نیاز به قالب‌بندی کمتری داشته باشد.
اجرای سقف تیرچه بلوک بتنی نیاز به کارگر ماهر و متخصص نداشته و بنابراین، با اکیپ کارگر ساده هم می‌توان سقف را اجرا نمود. به همین دلیل باعث کاهش تعداد کارگران مورد نیاز پروژه و هزینه به کارگیری آنها نسبت به انواع سقف‌های دیگر میشود.
- معایب
سقف تیرچه بلوک بتنی به دلیل وزن بالا، در دهانههای بلند کار طراح سازه را سخت کرده و از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه نخواهد بود. از دیگر معایب این سقف آن است که نسبت به انواع سقف‌های موجود، صلبیت و سختی کمتری داشته و عملکرد ضعیف‌تری در برابر بارهای جانبی دارد.
استفاده از سقف تیرچه بلوک بتنی در دهانههای غیر چهارگوشه، مانند مثلثی یا قوسی بسیار سخت بوده و ترجیح بر استفاده از سقف دال بتنی در اینگونه دهانه‌هاست. یکی دیگر از اشکالات یا معایب سقف تیرچه بلوک بتنی، شکستن پاشنه بتنی تیرچه‌ها و یا بلوک‌ها حین اجرای سقف است که مشکلات متعددی برای اجرای سقف به وجود می‌آورد.
اگر هنگام اجرای سقف تیرچه بلوک بتنی، به خیز منفی سقف توجه نکنیم، پس از اجرای نازک‌کاری شاهد ایجاد ترک در لایه گچ زیر سقف هستیم که می‌تواند خسارت مالی برای پروژه در پی داشته باشد.
سقف یوبوت
سقف یوبوت یکی دیگر از انواع سقف دال بتنی میباشد که از نظر جهت قرارگیری آرماتورها و مقدار آن با دال بتنی متفاوت میباشد. یوبوت تشکیل شده از دو لایه بتن مسلح در قسمت بالایی و پایینی میباشد که در وسط آن نوعی بلوک که نام آن بلوک یوبوت است، میباشد.
ویژگیهای سقف یوبوت
- این نوع سقف مقاومت بالایی در برابر آتش‌سوزی دارد.
- در صورتی که از یوبوت در فونداسیون استفاده شود باعث کاهش بارها میشود و می‌توان تعداد و ابعاد شمع‌ها را در خاک‌های سست کم کرد.
- عایق در برابر صدا
- امکان حذف تیر بین ستون‌ها
- توزیع و پخش یکسان نیرو در همه‌ی نقاط
- کم شدن از تعداد ستون‌ها و همچنین کاهش ابعاد ستون‌ها
- از آنجایی که برخی از تیرها حذف و تعداد آنها کمتر میشود، می‌توان از این جهت طراحی معماری بهتری ارائه داد
- مقاومت بالا در برابر بارهای وارده
- در این نوع سیستم نیازی نیست که ستون گذاری منظم باشد
انواع قالب‌های یوبوت موجود در بازار
- قالب یوبوت تک
- قالب یوبوت دوبل
- قالب یوبوت اصلاح شده
- قالب یوبوت پلی استایرن
مراحل اجرا سقف یوبوت
- نصب پایه‌ها و قالب‌بندی زیر دال
- قرار دادن شبکه‌ایی از میلگرد پایین دال
- جاگذاری قطعات سقف یوبوت
- قرار دادن شبکه میلگرد بالای دال
- بتن‌ریزی لایه اولیه
- بتن‌ریزی نهایی
- برداشتن قالب‌ها
سقف طاق ضربی
این سقف یکی از قدیمیترین نوع سقف‌هاست. این سقف به دلیل سنگین بودن و عدم مقاومت در برابر زلزله دیگر به ندرت استفاده میشود و انواع سقف‌ها و روش‌های جدید جایگزین شده است.
همچنین از این سقف در ساختمانهای چند طبقه استفاده نمی‌شود زیرا مقاومت لازم را دارا نمی‌باشد. مصالح مورد استفاده در این سقف آجر و ملات گچ و خاک میباشد. در این سقف بین دو تیر موازی (پل) تیرهای فرعی به موازات هم و عمود بر پل‌ها نصب می‌شوند و داخل تیرهای فرعی با آجر و گچ و خاک پر میشود.
مزیت‌های سقف طاق ضربی
- سرعت بالای اجرا
- مصالح ساده و در دسترس
- برای اجرا به نیرو با تخصص خاص نیازی نیست
- مقرون و به صرفه
- بعد از ساخت امکان تغییر بعضی از فضاها
معایب سقف طاق ضربی
- یکپارچه نیست و مقاومت کافی ندارد
- خوردگی آهن در تماس با سیلیکات گچ
- این نوع سقف به شدت می‌لرزد حتی با یک راه رفتن ساده
- این سقف بسیار سنگین است و مقاومت کافی نیز ندارد
- این نوع سقف قابلیت رد شدن لوله‌های تاسیساتی را ندارد مگر این که ضخامت سقف زیاد شود که همین باعث سنگین‌تر شدن سقف میشود.
سقف کوبیاکس
این نوع سقف جز سقف‌های جدید به حساب می‌آید. از نظر سیستم اجرایی این نوع سقف به صورت دال دو طرفه میباشد.
اجزای تشکیل دهنده سقف کوبیاکس اجزایی مانند میلگرد (مش فولادی)، قالب پلاستیکی، نگهدارنده فولادی، بتن، میلگرد سنجاقی و اسپیسر (وسیله‌ای چوبی، پلاستیکی یا فلزی است که برای ایجاد فاصله بین کف قالب تا مش پایینی یا سقف قالب تا مش بالایی مورد استفاده قرار می‌گیرد) میباشد.
مزیت‌های سقف کوبیاکس
- کاهش تعداد مصرفی بتن
- کاهش هزینه‌ها به دلیل: کاهش مصرف بتن، کاهش المان‌های سازهای، کاهش مصرف آرماتور
- کمتر شدن وزن و بار وارده بر ساختمان به خصوص زمان زلزله
- عایق در برابر حریق (گوی‌های کوبیاکس ضد حریق میباشد)
- کوتاه بودن زمان اجرا نسبت به دیگر سقف‌ها
- طولانی کردن عمر ساختمان
- عایق در برابر صدا
- بالا بودن مقاومت خمشی، برشی و سختی بالا
- حذف بتن غیر باربر از درون دال منجر به سبک‌سازی سقف میشود
- هماهنگی با طرح‌های مختلف معماری
- جابه‌جایی و حمل و نقل آسان
- بتن‌ریزی بسیار آسان
- کاهش تعداد ستون‌های سازه
- کاهش هزینه‌های اجرای تاسیسات ساختمان
معایب سقف کوبیاکس
معایب این نوع سقف بسیار محدود است و در مقایسه با دیگر سقف‌ها نیز کمترین عیب‌ها را دارد.
- هزینه‌های بالا در پروژه‌های کوچک و متوسط
- استاندارد مشخصی ندارد (تاکنون هیچ استاندارد طراحی یا لرزه‌ای مشخصی در آیین‌نامه‌های معتبر یا ملی برای سقف کوبیاکس ارائه نشده است)
نتیجه‌گیری
با توجه به مطالب گفته شده در مقاله‌ی بالا شما می‌توانید متناسب با کاربری ساختمان خود، نوع سقف مورد نظر را انتخاب کنید. برخی از مکان‌ها مانند سینماها و باشگاه‌ها نیاز دارند سقفی را استفاده کنند، که بتواند قابلیت دهانه‌ی زیاد را داشته باشد. پس نمی‌توان از سقف‌های معمولی استفاده کرد یا در برخی از مکان‌ها شما نیاز به ارتفاع زیاد دارید. حال با توجه به مطالب گفته شده، شاید انتخاب سقف مورد نظر برای شما راحت‌تر شده باشد.
