طراحی شهرک مسکونی
در ابتدا اگر بخواهیم به توضیح شهرک بپردازیم باید بگوییم که شهرک یک فضای محفوظ میباشد که در مقیاسی کمتر از مقیاس شهری تعبیه می‌شود اما تمامی امکانات مورد نیازی که افراد برای زندگی به آن احتیاج دارند در آن تعبیه می‌شود، در اصل شهرک مقیاس کوچکتری از شهر میباشد.
برای طراحی هر فضایی اعم از یک فضای کوچک یا حتی در یک مقیاس بزرگتر مانند طراحی شهرک، در اولین مرحله نیاز به دانستن کاربری آن و سپس طراحی طبق آن کاربری هستید زیرا هرکدام از این کاربری ها ضوابط مخصوص به خود را دارند و شما برای طراحی ملزم به رعایت آن می‌باشید.
شما زمان طراحی یک ساختمان با توجه به اداری و تجاری بودن موظف به رعایت یکسری ضوابط می‌باشید، حال برای طراحی شهرک شما علاوه بر رعایت ضوابط طراحی ساختمان باید ضوابط طراحی شهرک را نیز در طراحی خود رعایت کنید.
اولین اقدامی که شما نیز در طراحی شهرک باید انجام دهید توجه به نوع کاربری آن شهرک، اعم از مسکونی، تجاری، توریستی، اداری و غیره می‌باشید.
البته علاوه بر رعایت ضوابط عوامل دیگری نیز باید رعایت کنید که شامل رعایت و وجود هماهنگی بین عناصر موجود در شهرک میباشد که نظم، زیبایی و کارآمدی طرح شما را چندین برابر می‌کند.
اصول طراحی شهرک مسکونی
برای طراحی شهرک باید یکسری اطلاعات در رابطه با کاری که قرار است انجام شود داشته باشید، همچنین اصولی کلی وجود دارد که باید رعایت شود و طبق آن طراحی شهرک شما انجام شود که این ضوابط و شرایط شامل موارد زیر میباشد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
- داشتن اطلاعات و مطالعات کافی در رابطه با همه‌ی شرایط زمینی که قرار است شهرک در آن طراحی شود.
- توجه به کاربری کلی فضا و طراحی متناسب با کاربری
- رابطه‌ی ساختمان‌ها و اجزا با یکدیگر
- توجه و تعبیه‌ی دسترسی‌ها و راه هایی که به زمین شهرک شما متصل می‌شود، جهت دسترسی راحت و سریع
- هماهنگی اجزا با یکدیگر
- توجه به نقطه‌ی مرکزی شهرک و در نظر گرفتن طراحی مناسب برای آن قسمت از شهرک
- توجه به اقلیم و آب و هوا و طراحی متناسب آن
- توجه به محیط زیست و طراحی بر اساس معماری پایدار و حفظ انرژی
- فراهم کردن امکانات مورد نیاز برای افراد ساکن شهرک حتی در صورتی که یک زمان طولانی قصد خارج شدن از شهرک را نداشته باشند.
- فراهم کردن امنیت در شهرک
- رعایت آیین‌نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان
- در ساختمان‌هایی با کاربری مسكونی، طول هيچ یک از قطعات و بلوک‌ها نبايد از سه برابر عرض آن بيشتر باشد.
- جهت‌گیری ساختمان‌ها متناسب با اقلیم شهر و منطقه الزامی میباشد.
- رعایت ضوابط سایه اندازی الزامی است
- تفکیک قطعات مالكيت بصورت مستطيل، مربع و برای احداث ساختمان با الگوی حياط مركزی، سطح اشغال سه طرفه (U) یا دو طرفه (L) و… با رعايت مشرفيت ديد و سايه‌اندازی و ساير ضوابط و مقررات شهرسازی، ساختمانی و معماری طرح بلامانع است.
- احترام به طبیعت و قطع نکردن و عدم آسیب رسانی به درختان
- كاشت یک رديف درخت از نوع مناسب در گذرها با عرض ۸ متر به منظور ايجاد سـبزینگی و سايه در تابستان توصيه می‌گردد و در معابر با عرض ۱۰ متر و بيشتر الزامی است.
- گذرهای اصلی بين محلات كه برای آنها عملكرد ترافیکی در نظر گرفته نشده بایستی حتی المقدور با محدوديت ترافیک سواره در نظر گرفته شده و اولويت حركت در آنها به پياده و دوچرخه اختصاص يابد. همچنين بایستی طرح‌های متناسب با عملكرد جديد برای آنها تهيه و پس از تصويب كميسيون ماده پنج اجرا گردد.
- گذرهای اصلی بين محلات و به خصوص گذرهای دارای ارزش تاریخی بایستی با تدابير لازم به عبور عابرين پياده اختصاص داده شود و با تهيه طرح‌های ويژه كه به تصويب كميسيون ماده پنج می‌رسد به نحو مقتضی زيباسازی شده و پوشش اشجاری و گياهی مناسب و كافی در طول مسير آنها به وجود آيد.
- ساير گذرهای اصلی بين محلات كه برای آنها در طرح تفصیلی عملكرد ترافیکی در نظر گرفته نشده، بایستی حتی‌المقدور عاری از ترافیک سواره شده و با تدابيری مانند پيش بینی پاركينگ محله‌ای، محدود كردن عرض آسفالت، يكطرفه كردن جريان عبور وسایل نقليه و پياده كردن قسمتی از مسير آنها جهت جلوگيری از به وجود آمدن مسيرهای ممتد سواره و يا با استفاده از ساير روش‌های مناسب، ترافیک آنها محدود گردد. اين مسيرها بایستی از پياده‌رو با عرض كافی و پوشش اشجار منظم و ممتد برخوردار گردند.
- در مجتمع‌های دارای ۲۵ واحد و بيشتر احداث فضای بازی و تفريح كودكان الزامی است و بایستی در طرح لحاظ شود.
- نصب آسانسور در ساختمان‌های ۴ سقف و بيشتر از روی شالوده الزامی است.
- برای مجتمع‌های مسكونی دارای ده واحد مسكونی و بيشتر امكان استفاده از حياط برای كليه واحدها الزامی است و بایستی به ازاء هر واحد حداقل ۱۰ متر مربع از فضای آزاد حياط در نظر گرفته شود.
- مساحت کوچکترین واحد مسکونی نباید از ۸۰ مترمربع کمتر باشد.
انواع مدل‌های طراحی شهرک
حال زمانی که شما اطلاعات مورد نیاز در رابطه با شهرکی که قرار است طراحی کنید را به دست آوردید و عوامل و شرایط مورد نیاز را بررسی کردید و آنها را در نظر گرفتید، در مرحله‌ی بعدی باید شروع به طراحی شهرک کنید، اما قبل از آن باید تصمیم بگیرید که به چه شکل و مدلی می‌خواهید طرح خود را پیش ببرید. زیرا شهرک شما باید از یک طرح پیروی کند که انواع این طرح‌ها شامل موارد زیر میباشد:
- طراحی به صورت خطی
- طراحی به صورت مولکولی
- طراحی به صورت حول محور نقطه‌ی مرکزی
- طراحی به صورت شعاعی
- طراحی به صورت ترکیب احجام
امکانات مورد نیاز شهرک مسکونی
همان طور که گفته شد شهرک مسکونی همانند همان شهر است منتهی در مقیاس کوچکتر، حال زمانی که بحث امکانات مورد نیاز در میان می‌آید باید تا حدودی امکانات موجود در شهر نیز در شهرک وجود داشته باشد اما نه به وسعت امکانات شهری، به همان وسعت شهرک و به اندازه‌ای که نیاز افراد ساکن در شهرک را برآورده سازد، حال این امکانات شامل موارد زیر میباشد:
- شرایطی که نیاز خورد و خوراک ساکنین شهرک را فراهم سازد از جمله گوشت و مرغ فروشی، سوپر مارکت، نانوایی و… ،که البته تعداد آن بستگی به وسعت شهرک دارد.
- داشتن خانه بهداشت یا بهداری یا بیمارستان
- وجود داروخانه در شهرک
- وجود رستوران و یا کافی شاپ
- دستگاه های utm و یا باجه‌هایی برای ارائه و انجام خدمات بانکی
- فروشگاه لباس فروشی برای تامین نیازهای پوشاکی
- وجود امکانات ورزشی مانند باشگاه، استخر و…
- پارک و یا فضای سبز
- مدرسه و آموزشگاه برای تمامی رده‌های سنی
مراحل طراحی شهرک مسکونی
- مشخص کردن کاربری شهرک
- تعیین کردن فضاهای مورد نیاز
- لکه گذاری فضاها
- مشخص کردن ابعاد هر فضا
- تهیه استانداردهای هر فضا
- تعیین روابط هر ساختمان با یکدیگر
- تکمیل کردن و تعیین هر بلوک
- شروع به طراحی هر بلوک
معبر در طراحی شهرک
توجه به عرض گذر و متناسب با آن ارتفاع دادن به ساختمان‌ها بسیار مهم میباشد که این تناسب به شکل زیر میباشد:
- عرض گذر زیر ۶ متر: ۱۰.۵ متر یعنی دو طبقه روی پیلوت
- عرض گذر تا ۶ متر و زیر ۸ متر: ۱۴ متر یعنی سه طبقه روی پیلوت
- عرض گذر تا ۸ متر و زیر ۱۰ متر: ۱۷ متر یعنی چهار طبقه روی پیلوت
- عرض گذر تا ۱۰ متر و زیر ۲۰ متر: ۲۰ متر یعنی پنج طبقه روی پیلوت
- عرض گذر بالای ۱۴ متر: مطابق با ارتفاعات مصوب طرح بازنگری طرح تفصیلی
